زبان و ادبیات بالکان

فارسی و صربوکرواتی، واژه های مشترک بسیاری دارند.

️بالکان منطقه ای از جمع اضداد نژادی،فرهنگی، زبانی، سرزمینی و تاریخی است که هردو جنگ جهانی اول و دوم را در خود جای داده است.حضور و تسلط پانصد ساله امپراتوری عثمانی به این جمع اضداد معنای ویژه ای بخشیده است. اگرچه نسل غالب ساکنین این منطقه ی اروپایی را اسلاوها تشکیل داده باشند.

یوگسلاوی سابق یا یوگسلاوی تیتو از نام آورترین کشورهای شکل گرفته شده پس ازجنگ جهانی دوم درسال ۱۹۴۵میلادی است که تا پیش از آن هرکدام ازجمهوری هایش به صورت پادشاهان منطقه ای بردیگر مناطق کوچکتر و ضعیف تر حکمرانی می کرده اند.

️آن چیزی که برای نخستین بار نظر و توجه بنده را به خود جلب کرد و باعث مسرت بیش از پیشم شد حضور پررنگ و طولانی مدت زبان و فرهنگ ایرانی در این منطقه بود. درسال ۱۹۸۴ میلادی که از آرامستان مسجد بزرگی درشهر بانیالوکای یوگسلاوی آن زمان بازدید کردم به ناگاه چشمم به لوح های سنگی حکاکی شده برمزار اغلب در رفتگان آن دیار افتاد که بر رویشان اشعار گلستان سعدی و مثنوی مولوی آن هم به خط فارسی نقش بسته بود. این موضوع درباور آن روزگارم بسیار عجیب می نمود. بعدها که در ارتباط با ساکنان مناطق مختلف یوگسلاوی سابق قرار گرفتم متوجه استفاده از واژه های فارسی بی شماری ازسوی مردم صربستان و بوسنی شدم که درنهایت باعث شد درلغت نامه مرجع زبان صربوکرواتی چند صد واژه شسته رفته فارسی را پیدا کنم.

️بعدها که مطالعات بیشتری انجام دادم معلومم شد زبان فارسی در دربار دولت عثمانی به عنوان زبان رسمی در تبادلات میان دولت ها استفاده می شده، به طوری که مثلا: واژه “نماز” که کلمه ای کاملا فارسی است نسبت به کلمه عربی “صلاه” جای بیشتری در جغرافیای زبانی این امپراتوری برای خود باز کرده است. اگرچه اسلام نخستین از سرزمین حجاز آمده باشد!

️شعرفارسی و برخی رسم و رسومات دیگر این فرهنگ نیز درمناسبت های فصلی درمناطق مختلف کرواسی، مونته نگرو، بوسنی و هرزگوین و منطقه دالماتسیای(DALMACIJA) کرواسی و نیزصربستان، آلبانی و مقدونیه، با ریشه ای عمیق درفرهنگ و آیین ایرانیان، هنوز پابرجاست.

️برای آغاز کار تعدادی از واژه های فارسی که به صورت روزمره درگفتگوهای رسمی مردمان جمهوری های سابق یوگسلاوی کاربرد فراوان دارد معرف حضورتان خواهم نمود:

🔻ازگروه A:

🔸️عادت=ADET عادِت
🔸️آفرین=AFERIM آفِریم
🔸️وضو=ABDEST آبدِست
🔸️آقا=AGA آگا
🔸️عقرب=AKREP عَکرِپ
🔸️آلات=ALAT آلات
🔸️حلقه=ALKA آلکا
🔸️حلوا=ALVA یا HALVA آلوا یا حالوا
🔸️امانت=AMANET آمانِت
🔸️انبار=AMBAR آمبار
🔸️اوباش=APAŠ آپاش
🔸️حبس=APS یا HAPS آپس یا حاپس
🔸️آش و آشپزی=AŠČIJA، آشچیا
🔸️عاشق=AŠIK عاشیک
🔸️عاشق شدن=AŠIKOVATI عاشیکواتی
🔸️آواز=AVAZ آواز
🔸️اژدها=AŽDAJA آژدایا

در ادامه و نوبت های بعد واژگان مشترک بیشتری را تقدیم حضور خواهم کرد…

به بالکانیران بپیوندید

💢دریچه ای از ایران، به کشورهای پرمرز و راز منطقه بالکان